Een aantal van die partijen zijn de kiezer bekend, zij zitten soms al decennia in de Kamer. Maar er doen bij elke verkiezing ook partijen mee, die nog nooit een zetel haalden. Zij moeten aan veel eisen voldoen. Tom van Lamoen is de lijsttrekker voor de Libertaire Partij (LP), die bestaat sinds 1993 en al meerdere keren meedeed aan de verkiezingen. Toch behaalde de LP nog nooit een zetel. "In 2023 hadden we rond de 5000 stemmen, voor één zetel in de kamer heb je er ongeveer 70.000 nodig." Volgens Van Lamoen kost het flink wat werk om aan verkiezingen deel te nemen. "Als partij zonder Kamerzetel heb je bijvoorbeeld bijna zeshonderd ondersteuningsverklaringen van potentiële kiezers nodig."

Die ondersteuningsverklaringen moeten bovendien in de 20 verschillende kieskringen in Nederland fysiek door kiezers worden ingeleverd op het gemeentehuis. Volgens de Kiesraad is zo'n drempel belangrijk: "Met de ondersteuningsverklaringen laten nieuwe partijen zien dat er draagvlak is voor de partij. Als partijen al eerder een zetel hebben behaald, hebben ze dat draagvlak al aangetoond." Naast de verklaringen moeten nieuwe partijen ook een financiële horde over. "Je moet bijna 11.000 euro neerleggen", zei Piratenpartij-lijsttrekker Matthijs Pontier. "Wij krijgen dat, en de dure campagne, altijd wel voor elkaar, maar daarna is het geld wel bijna op." De Piratenpartij neemt geen donaties van grote bedrijven aan en bekostigt de campagne en verkiezingsdeelname dus vooral met ledencontributie. Volgens de Kiesraad is de financiële drempel bedacht om "te voorkomen dat partijen te lichtvaardig aan verkiezingen meedoen". Op die manier zou het stembiljet overzichtelijker blijven.

Al met al moet een kleine, soms nieuwe, partij dus behoorlijke stappen zetten voordat ze mee mag doen. "Het voordeel van de vroege kabinetsval, was dat er nog heel veel vrijwilligers over waren van de vorige campagne", zei Van Lamoen. De LP heeft op dit moment 700 leden. Bestuursleden van de partij hebben bovendien allemaal nog een baan naast hun werk voor de LP. "We bestaan al wat langer, maar groeien gestaag. We hopen dat het succes van bijvoorbeeld de libertaire president Milei van Argentinië ons ook wat wind in de zeilen geeft", zegt de lijsttrekker. "Ik ben ervan overtuigd dat het uiteindelijk gaat lukken om een zetel te halen, daar gaan we voor." Ook voor de Piratenpartij is de campagne inmiddels al begonnen. Pontier: "Wij staan dit weekend bijvoorbeeld al te flyeren op de introductieweek voor nieuwe studenten in Leiden."

Hoewel de partij nog nooit een Kamerzetel haalde, is de lijsttrekker optimistisch over de invloed die de Piratenpartij politiek uitoefent. "Wij staan bekend als mensenrechtenbeweging met een focus op digitale rechten, we zien dat onze experts ook door andere partijen gewaardeerd worden." Een Kamerzetel bemachtigen zou Pontier dan ook fijn vinden, maar het is niet noodzakelijk. "Politiek is een middel, geen doel. Doordat we meedoen aan verkiezingen hebben we ook al een soort lobbyrol. Het gaat daarentegen natuurlijk veel gemakkelijker wanneer je wél in de Kamer zit." De partij is al actief in meerdere stads(deel)besturen. Als de lijst met geregistreerde partijen dinsdag bekend is, volgen daarna de kandidatenlijsten. Die worden precies een maand later bekendgemaakt. Vanaf eind september is het stembiljet dan definitief en klaar voor de verkiezingsdag, op 29 oktober. (NOS)